تغذیه ورزشی

تغذیه ورزشی

تغذیه ورزشی ، بدن انسان برای رشد و بقای بافتهای خود از موادی استفاده می کند که از طریق دهان و دستگاه گوارش به آن می رسد به این عمل در اصطلاح آکادمیک تغذیه می گویند.

عمل تغذیه 4 نقش اساسی را در بدن ایفا می کن...

تغذیه ورزشی

تغذیه ورزشی ، بدن انسان برای رشد و بقای بافتهای خود از موادی استفاده می کند که از طریق دهان و دستگاه گوارش به آن می رسد به این عمل در اصطلاح آکادمیک تغذیه می گویند.

عمل تغذیه 4 نقش اساسی را در بدن ایفا می کند:

·                     نیاز بافت ها را برای رشد بر آورده می کند.

·                     مواد لازم برای ترمیم و جایگزین کردن بافتهای فرسوده را تأمین می کند.

·                     نیروی لازم برای فعالیت های جسمی ـ ذهنی را فراهم می کند.

·                     تعادل فیزیولوژی دستگاههای مختلف بدن را تأمین می کند.

نقش تغذیه در ورزشهای مختلف بسیار مشهود و پر اهمیت است. طبیعی است که هر چه مدت و شدت فعالیتهای بدنی ما بیشتر باشد بدن انرژی بیشتری از ما طلب می کند و این انرژی را می بایست از دریافت کالرهای روزانه تأمین کرد به عبارت ساده تر غذا سوخت بدن را مهیا می کند.

 تغذیه صحیح و اصولی در پیشرفت و توسعه کارایی ورزشی بسیار پر اهمیت است و در نقطه مقابل نداشتن برنامه صحیح غذایی به شکل محسوسی از بازدهی ورزشی می کاهد. توجه داشته باشید که بین یک اندام ورزیده و متناسب و بهره بردن از یک برنامه صحیح غذایی رابطه مستقیم وجود داردکه هر ورزشکاری که به موفقیت فکر می کند ملزم به رعایت این اصول است.

 اهمیت تغذیه صحیح در رسیدن به موفقیت ورزشی تا بدان جاست که وقتی پای صحبت صاحبنظران و ورزشکاران حرفه ای این رشته می نشینید عادات درست غذایی و تغذیه صحیح را حتی مهم تر از امر تمرینات ورزشیشان می دانند و تا %60 موفقیت های بدست آورده خود را مدیون بهره بری از برنامه تغذیه ای صحیح و اصولی می دانند.

مبانی تغذیه در ورزش :

  هنگامی که از تغذیه در ورزش صحبت می کنیم باید به این نکته توجه داشته باشیم که درعلم تغذیه ورزش و دیگر شاخه‌های علوم که با انسان سروکار دارند نمی‌توان به طور قطعی حکمی صادر نمود چرا که انسان ها مشابه هم نیستند . همانطور که در علوم پزشکی نمی توان گفت که داروی واحدی برای تمام بیماران موثر است .

این قاعده درتغذیه نیز جاری است . بنابراین از نظر تاثیر کاملا یکسان نیست ولی مطالعات آماری نشان می‌دهد که بیشترین کار‌آیی را دارد

برنامه غذایی برای اجرای ورزش برتر:

برنامه‌ای است که به مقدار کافی از ویتامین ، املاح معدنی ، آب ، پروتئین و کربوهیدرات و چربی برخوردار باشد.

نکات مهم دربرنامه غذایی ورزشکاران :

1_ غذاها باید آب پز ، بخارپز یا کبابی باشد . غذاهای سرخ کرده حتی المقدور مصرف نشود .

2_ غذاها نوعا باید حاوی کربوهیدرات دیر جذب مثل ماکارونی ، برنج و نان باشد .

3- مصرف کله پاچه ، سیرابی و مغز توصیه نمی شود و چون باعث گرفتگی عضلات می شود .

4_ مصرف هفته‌ای یکبار جگر توصیه می‌شود .

5- مصرف نوشابه های گازدار توصیه نمی‌شود .

6- مصرف آب میوه مانند آب سیب یا انگور که با هم حجم خود آب مخلوط شده باشد قبل از مسابقه مناسب است .

7- استفاده ازماءالشعیر بعد از تمرین یا مسابقه مفید است . در مدت 30 دقیقه  از تمرین مصرف قند ساده (شکر) ممنوع است زیرا کارآیی ورزشکار را کاهش می‌دهد .اما مصرف مایعات قندی درطی مسابقات طبق دستور العمل گفته شده مفید است .

8_ روزانه پنچ وعده یا بیشتر میوه و سبزی مصرف شود .

به عنوان یک قانون غذاهای دارای چربی و پروتئین زیاد نباید در روز مسابقه مصرف شوند زیرا این غذاها دیر هضم‌تر هستند . وعده غذایی بیش از مسابقه باید حاوی کربوهیدرات  مرکب (نشاسته) باشد و 3 تا 4 ساعت قبل ازمسابقه استفاده شود زیرا به راحتی هضم و جذب می‌شوند .

به طور کلی می توان گفت رژیم غذایی یک ورزشکار باید در یک مطلب اساسی با رژیم غذایی فرد عادی تفاوت داشته باشد .

ورزشکاران علاوه بر احتیاجات زندگی روزمره ،نیاز به سوخت برای تمرین و مسابقه دارند غذاسوخت لازم برای ورزشکاران را تأمین می کند ولی اغلب ورزشکاران از سوختی که در مخازن خودمیریزند غافلند . پروتئین ، چربی و کربوهیدراتها سوخت بدن ( انرژی ) شما هستند .

 همه غذاها ترکیب یکسانی از نظر محتوا ندارند .همانگونه که ماشینهای مسابقه نیاز به بنزین با درجه اکتان بالا دارند. ورزشکاران نیز نیاز به مواد غذاییدارای درجه کربوهیدرات بالا دارند . یک ورزشکار نوجوان ( به خصوص فردی که در حال رشد است ) نسبت به هر زمان دیگری از زندگی نیازبیشتری به کالری دارد .
احتیاج ورزشکاران به آب

با توجه به میزان اهمیت آب دربدن و اینکه درفعالیت‌های ورزشی مقدار زیادی ازآب بدن دفع می‌شود برای جلوگیری ازایجاد اختلال دراعمال بدن مصرف آب درهنگام فعالیت شاید ازغذا مهمتر باشد.

 درحالت عادی بدن به روزانه 6 تا 8 لیوان آب نیاز دارد که فعالیت‌های جسمانی نوشیدن مقدار بیشتری ازمایعات را ضروری می‌کند . هرچقدر زمان فعالیت ورزشی طولانی‌ترباشد مقدار آب دفع شده بیشتر خواهد بود.

این که هنگام فعالیت جسمانی مقداری از آب مورد نیاز بدن توسط آب حاصل ازسوخت و ساز مواد غذایی تامین می‌شود اما این مقدار کافی نخواهد بود و باید کمبود آب از خارج بوسیله مایعات جبران گردد . اگر تعادل مایعات فوری بوجود نیاید تنظیم حرارت بدن به خطر می‌افتد .

بنابراین درتمرینات طولانی مدت لازم است دربین تمرین احتیاجات مایعاتی بدن را رفع کرد. تمام تحقیقاتی که دراین زمینه صورت گرفته ثابت می‌کند که بلافاصله بعد از تعادل مایعاتی بدن ورزشکار یا کسانی که کارجسمانی سختی انجام می‌دهند مقدار نیرو بالا می‌رود و نوشیدن  مایعات هنگام فعالیت های استقامتی دربهبود استقامت مفید است . 

اصول تغذیه در ورزشکاران قدرتی

تغذیه درورزشکاران قدرتی باید براساس وزن ، سن ، شدت تمرینات و حجم تمرینات (فاصله بین جلسات تمرین) تنظیم گردد.

گلیکوژن مهم‌ترین منبع انرژی برای تمرینات قدرتی می‌باشد . برای ورزشکارانی که تمرینات شدید در زمان کوتاه (دوهای سرعت ) یا تمرینات شدید با وزنه انجام می‌دهند (وزنه برداری یا لیفتیگ ) در دوره‌های طولانی یا بصورت مداوم انجام می‌دهند ، تغذیه کربوهیدراتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است . تغذیه با کربوهیدرات بالا از افت شدید قند خون هنگام تمرینات جلوگیری نموده و موجب تداوم تمرینات ، بالا رفتن انگیزه و درنتیجه بهبود عملکرد ‌می‌گردد.

علاوه براین ورزشکارانی که تمرینات قدرتی مداومی دارند ، باید مصرف پروتئین خود را از سطح نرمال افزایش دهند . افزایش پروتئین مصرفی روزانه موجب افزایش حجم عضله درنتیجه افزایش ذخایرگلیکوژنی گشته و درنهایت موجب افزایش قدرت و کاهش خستگی درطی تمرینات و بازگشت به حالت اولیه سریعتر می‌گردد.

ازنوشیدنی‌های مفید برای ورزشکاران :

نظر به اینکه همراه با تعریق بدن مقداری از مواد معدنی نظیر سدیم و پتاسیم را از دست می‌دهد درنتیجه از نوشیدنی‌های غنی از مواد معدنی باید استفاده شود .

برای تعادل و کمبود آب بدن نوشیدن آب _ شربت آبلیمو با عسل (درصورتیکه نه زیاد شیرین و نه خیلی ترش باشد) و شیربا عسل یا مخلوطی ازشیر و عصاره میوه ها بسیارخوب و قابل تجویز است و نوشیدن چای بعد از اتمام مسابقه یا تمرین مناسب است ولی ازنوشیدن نوشابه‌های سرد و گازدار باید خودداری کرد.

انرژی مورد نیاز همچنین به نوع ورزش تخصصی و برنامه تمرین شما بستگی دارد . یک دختر نوجوان با جثه متوسط که دارای فعالیت متوسط و هنوز در حال رشد است به حدود 2200 کالری در روز نیاز دارد ، حال آنکه یک دختر 15ساله با جثه کوچک که رشدش کامل شده به حدود 1800کالری یا کمتر نیاز دارد .

پسران نوجوان بالاخصنیاز بسیاری به کالری دارند . یک پسر نوجوان درحداکثر رشد ممکن است به 4000 کالری در روز احتیاج داشته باشد . میزان کالری که در ورزش نیز می سوزدمتفاوت است تمرین پیش از یک فصل در یک تیم فوتبال ممکن است در روز 500 کالری یا بیشتربسوزاند.

 ورزش و مکملهای غذایی بیشتر متخصصین تغذیه معتقدند که غذا بهترین منبع مواد مغذی است.در صورتی که غذاهای متنوعی ازغلات، سبزیجات، میوه جات،لبنیات و گوشت مصرف کنید،به قرص های ویتامین و مواد معدنی نیاز پیدا نمی کنید.

با این وجود در صورتی که نوعی بیماری یا نیازهای تغذیه ای خاصی دارید که با منابع معمول غذایی قابل رفع نیست یا اینکه اصولاً از یک نوع مواد غذایی خاص استفاده نمی کنید(مثلاً از شیر تا سایر محصولات لبنی مصرف نمی کنید). ممکن است مکمل برای شما سودمند باشد شزایط زیر احتمالاً نیاز به مکمل دارد: کمبود لاکتات:افراد مبتلا به کمبود لاکتات قادر به هضم شیر و برخی فرآورده های شیر نیستند درصورتی که این افراد به اندازه کافی از سایر موادغذایی محتوی کلسیم فراوان (نظیر اسفناج،کلم وباقلا)استفاده نکنند،مصرف یک مکمل کلسیمی مفیدخواهد بود.به طور مشابه افرادی که آلرژی به شیر دارند یا از شیر و محصولات آن خوششان نمی آید نیزاحتمالاً از مکمل کلسیمی سود خواهند برد.

رژیم گیاهخواری، ویتامین B12،آهن،روی و مکمل های کلسیمی ممکن است مورد نیاز باشند. کمبود ویتامین یا مواد معدنی: در صورت تشخیص کمبود ویتامین یا یک ماده معدنی بخصوص ،استفاده از مکمل در درمان این کمبود کمک کننده می باشد. اما چگونه میتوانید بفهمید که نیازهای خاص دارید یا اینکه رژیم غذایی شما فاقد مواد مغذی کلیدی است؟

 به عنوان یک ورزشکار شما از ارزیابی تغذیه ای برای بررسی عادات غذایی اخیرتان،تشخیص مواردی که به طور مناسب رعایت می کنید،برای نشان دادن راههای بهبود و شناسایی نیاز خود به مکمل ها سود خواهید برد.تجربه نشان میدهد ورزشکاران ازمکملهایی استفاده میکنند که رژیم غذایی آنها بطور کامل این نیازها را تأمین نموده و در موردمواد مغذی که کمبود دارند از مکمل مناسب استفاده نمی نمایند یک ارزیابی تغذیه ای میتواند خلاءهای تغذیه ای شما را پرکند. بسیاری از ورزشکاران حرفه ای ادعا می کنند که ازمصرف مکملها سود برده اند مع الوصف در موردادعای این ورزشکاران دو نکته را باید به خاطر داشت:نخست آنکه بسیاری از این ورزشکاران حرفه ایاز طریق انجام فعالیت های بسیار شدید و طاقت فرسا به بدنشان فشار می آورند.ممکن است در برخی مراحل تمرین خود به مواد مغذی اضافی نیاز داشته باشند.بسیاری از تبلیغاتی که برای مکمل ها میشوند،اغواکننده و فریبنده هستند و فوایدی برای آنها ذکر میشود شاید مصرف یک قرص از اینکه در روز سه لیوان شیر بنوشید و یک ظرف لوبیا بخورید،ساده تر به نظر برسد ولی مصرف مکملها یک راه حل ساده نیست.قسمت دشوار در ارزیابی دعوی سازندگان مکمل این است که بر خلاف داروها و مواد غذایی لازم نیست که سازندگان مکمل به طور قانونی بی خطر بودن یا موثر بودن مصرف آنها را اثبات نمایند.

این بدان معنی است که شما به عنوان یک مصرف کننده باید در اینکه از مکمل استفاده کنید یا خیر،بسیار محتاط باشید آیا مصرف مکمل برای ورزشکاران ضروری است ؟ با وجودی که مکمل ممکن است قانونی،بی خطر و موثر باشد(به عنوان بهبود دهنده کارآیی)لازم است تعیین کنید که آیا واقعاً به آن نیاز دارید.به عنوان مثال در بسیاری از دوندگان مسافتهای طولانی زن ذخایر آهن پایین است و میتوانند از مکمل آهن بهره ببرند،ولی در صورتی که ذخایر شما طبیعی باشند،این مکمل برای شما ضروری نمیباشد.

کراتین ممکن است برای ورزشکاران درگیر در ورزشهای قدرتی تا حدی ارزشمند باشد ولی در صورتی که یک ورزشکار استقامتی هستید نیاز به آن ندارید و عوارض جانبی احتمالی آن توجیه پذیر نیست.این مطلب را همیشه در نظر داشته باشید که هیچ رژیم غذایی وجود ندارد که موجب قهرمانی یک ورزشکار عادی گردد.فقط رژیم غذایی صحیح و منطقی،شرایط را برای حداکثر آمادگی جسمانی و انجام مطلوبی فعالیت مهیا میکند. میزان مصرف مایعات در ورزشکاران ورزشکاران لازم است که آب یا سایر نوشابه ها راقبل،در طی وبعد از ورزش مصرف کنند.قبل از ورزش:یک یا دو لیوان مایعات را دو ساعت قبل از مسابقه یا تمرین بیاشامید تا اطمینان حاصل کنید که بخوبی هیدراته شده اید.پانزده دقیقه قبل از شروع ورزش یک لیوان دیگر نیز بنوشید.

در طی ورزش:در طی ورزش برای جایگزینی مایعات ازدست رفته و اجتناب از گرمای بیش از حد هر20- 15 دقیقه ،180-120 سی سی مایعات بنوشید،مایعات سرد بهتر است چرا که به سرعت جذب می شوند و حرارت مرکزی بدن را سریعتر پایین می آورند. پس از ورزش:این نکته که پس از انجام ورزش به مصرف مایعات ادامه دهید حائز اهمیت است که جبران کم آبی بدن زمان میکیرد.برای اطمینان از اینکه به اندازه کافی آشامیده اید،خودتان را قبل و بعد ورزش توزین کنید.به ازای هر 5/0 کیلوگرم کاهش وزن حداقل 500 سی سی آب مصرف نمایید.این اشتباه را نکنید که وزن کاهش یافته در ورزش مربوط به چربی است،چرا که چربی بتدریج از دست میرود و در مقیاس چند روز،مشخص نخواهد شد.تقریباً تمام کاهش وزن طی ورزش از منشاً آب می باشد.