اسپرس
دارای مقاومت چندین ساله درکشور می باشد.در گزارش های مختلف وجنس وقبیله زیر تیره اسپرس گیاهی است از تیره از نظر خصوصیات زراعی مطلوب ترین بوده و عموما منظور از اسپرس این گونه تعداد 50الی 70 گونه از این جنس را در ایران گزارش نموده اند که در بین این گونه ها گونه میباشد
گیاهشناسی
...
کاشت اسپرس
مقدمه
دارای مقاومت چندین ساله درکشور می باشد.در گزارش های مختلف وجنس وقبیله زیر تیره اسپرس گیاهی است از تیره از نظر خصوصیات زراعی مطلوب ترین بوده و عموما منظور از اسپرس این گونه تعداد 50الی 70 گونه از این جنس را در ایران گزارش نموده اند که در بین این گونه ها گونه میباشد
گیاهشناسی
اسپرس گیاهی است چند ساله بدون تیغ که دارای ریشه عمیق به قطر یک متر تا پنج سانتیمتر و عمق چند متر با انشعابات جانبی بسیار (تقریبا دو برابر یونجه)میباشد.ساقه های این گیاه قائم،تو خالی با ارتفاع حدود یک متر که از قسمت طوقه برخاسته است.برگهای اسپرس شانه ای متقابل که معمولا دارای 7تا10جفت برگچه به شکل بیضی میباشند.
با رگه های قدری تیره است.هر گل آذین دارای پنج گلبرگ شامل دو بال ،ناو اسپرس دارای گل آذین خوشه ای منفرد و قائم به طول 10تا15سانتیمتر که واجد دست کم ده گل صورتی یا سرخابی و یک درفش می باشد که اندام نر و ماده گیاه در داخل دو گلبرگ ناو بوده وبا اندک فشار به این گلبرگ ها ازاد میشوند.میوه این گیاه بصورت غلافی تا شکوفا به شکل عدس سطح خارجی آن مشبک و برجسته می باشد.درون هر غلاف یک دانه منفرد قلوه ای شکل ،با سطح صاف به رنگ قهوه ای ،زیتونی روشن یا تیره به طول 3میلی متر که ناف آن در میانه مقعر میباشد.
امتیازات اسپرس
امتیازات این گیاه را می توان در موارد مختلفی جستجو نمود که از آن جمله می توانیم به موارد زیر اشاره نمائیم
عدم ایجاد نفخ در دام که به همین دلیل به عنوان یک گیاه علوفه ای برای ایجاد چراگاه ایده آل می باشد.
مقاومت به آفاتی نظیر سرخورطومی ساقه ،برگ و ریشه یونجه باعث گردیده که در بعضی از مناطق دنیا از جمله آمریکا به علت حمله شدید آفات مذکور در غرب این کشور از این گیاه به عنوان یک گیاه مقاوم استفاده شود.
مقاومت به سرما از جمله مواردی است که باعث شده تا اسپرس در پائیز به مدت طولانی تر از یونجه به رشد خود ادامه بدهد و در بهار زودتر فعالیت رویشی خود را آغاز نماید .موضوع اخیر در بررسی های مشاهده ای در مناطق سردسیر کشور رویت گردید.
بهبود کیفیت فیزیکی و شیمیائی خاک را باعث میگردد .چون از طرفی به دلیل داشتن ریشه های عمیق باعث شکسته شدن لایه های نفوذ ناپذیر زیرین خاک و از طرفی دیکر غدد تثبیت ازت ،باروری خاک را باعث می شود.ضمنا به علت داشتن همین ریشه های عمیق و قدرت استقرار بالا ،جهت جلوگیری از فرسایش آبی و بادی خاک در شیب های تند قابل استفاده است.
جذابیت گل های این گیاه برای زنبور عسل باعث شده تا در افزایش تولید عسل زنبور داران در مناطق زنبور داری از این گیاه استفاده شود.
تهیه زمین و کاشت اسپرس
نوع خاک
اسپرس در اراضی آهکی و خشک و نسبتا سبک به خوبی رشد می کند و برعکس در زمین ها زهدار که دارای سفره زیر زمینی بالا و اراضی شور و اسیدی محصول چندان خوبی تولید نمیکند .بطور کلی نباید اسپرس و یونجه را از نظر تناسب استفاده در یک منطقه با یکدیگر مقایسه نمود و معمولا در مناطق مناسب برای یونجه کمتر به کشت اسپرس مبادرت می شود .
زمان کاشت
مناطق مهم کشت و کار اسپرس در ایران :اردبیل ،کردستان،شهرکرد،آذربایجان شرقی و غربی،اصفهان،دماوندو فیروز کوه ،قزوین،قزوین،زنجان،طالقان و بعضی دیگر از مناطق سردسیری کشور می باشد و در تمامی مناطق فوق الاشاره به علت مقاومت گیاهچه به صورت پائیزه و بهاره کشت نمود البته در این ارتباط بهتر است در پائیز قبل از فرا رسیدن سرمای زمستانه و یخبندان گیاه به مرحله 2تا3برگی رسیده باشد و در بهار احتمال یخبندان زمین وجود نداشته باشد.
میزان بذر مصرفی
بطور کلی صورت رعایت نحوه و تاریخ کاشت میزان بذر مورد نیاز برای کاشت در دامنه 30تا50کیلوگرم در هکتار می باشد که مقدار دقیق توصیهشده به کیفیت بذر و شرایط میکرو و ماکرو کلیمائی بر میگردد.
کوددهی
در رابطه با نیاز کودی اسپرس ذکر این مساله ضروری است که این گیاه به دلیل داشتن غدد تثبیت در ریشه های فرعی خود توانائی استفاده از ازت آزاد هوا را دارد و به همین دلیل بعد از رشد وتوسعه کامل ریشه و شرایط مناسب برای فعالیت مناسب برای فعالیت غده های ریزوبیوم نیاز به تامین ازت از طریق کود ازته متصور نیست ولی در سال اول کاشت به دلیل عدم تکامل ریشه ها و غدد مذکور نیاز به حدود 150تا200کیلوگرم در هکتار اوره همزمان با کاشت و 200تا250کیلوگرم در هکتار فسفات آمونیوم قبل از کاشت می باشد.
کنترل علف هرز
برای کنترل علف هرز پهن برگ یکساله مزرعه اسپرس بهتر است در سال اول.چین اول زودتر از موعد تعیین شده برای برداشت زمانی انجام شود.ترجیحا بایستی این برداشت زمانی انجام شود که علف های هرز چند ساله به طریق مکانیکی عمل میشود ودر اینمورد استفاده از کولتیواتور در فاصله بین ردیف ها موثر می باشد.
از آنجا که اسپرس در دام ایجاد نفخ نمی کند امکان استفاده گیاه در چراگاه و مراتع می باشد و برای اینکه به دوام و قدرت رشد بعدی گیاه لطمه وارد نشود دام را در مرحله تولید جوانه گل و ارتفاع 20سانتی متری در مزرعه رها نمائیم.
منابع مورد استفاده
1-نشریه سازمان تحقیقات ،آموزش و ترویج کشاورزی
2-ارشاد،جعفر و فهیمه مهربان،1361.بیماریهای اسپرس در ایران
3-رضائی،عبدالمجید وبهرام گرامی،1363.بررسی های اسپرس
تهیه و تنظیم و گردآوری:
مهندس رضا بهبودیAgronomist. کارشناس ارشد علوم کشاورزی
